Çapraz tablo, iki veya daha fazla kategorik değişken arasındaki ilişkiyi gösteren bir tablodur. Çapraz tablolar, verileri sadeleştirmek, gruplar arasında karşılaştırma yapmak ve veri noktalarını daha ayrıntılı olarak incelemek için kullanışlıdır. Çapraz tabloların oluşturulması ve yorumlanması için SPSS gibi istatistiksel programlar kullanılabilir.
Çapraz tablo oluşturmak için, analiz etmek istediğiniz değişkenleri seçmeniz gerekir. Örneğin, cinsiyet ve gelir seviyesi gibi nominal değişkenler veya yaş ve eğitim gibi sıralı değişkenler olabilir. Bu değişkenleri satır ve sütun olarak belirleyebilirsiniz. Çapraz tablonun hücrelerinde, her değişkenin değerlerinin kesiştiği yerdeki frekanslar (sayılar) veya yüzdeler görüntülenir.
Çapraz tablo yorumlamak için, satır ve sütun toplamlarına, hücre frekanslarına veya yüzdelerine ve istatistiksel test sonuçlarına bakmanız gerekir. Çapraz tabloda bir ilişki varsa, değişkenlerin değerleri arasında bir bağımlılık veya farklılık olduğu anlamına gelir. Örneğin, cinsiyet ve gelir seviyesi arasında bir ilişki varsa, erkeklerin ve kadınların gelir dağılımının farklı olduğu söylenebilir. Çapraz tabloda bir ilişki yoksa, değişkenlerin değerleri arasında bir bağımsızlık veya eşitlik olduğu anlamına gelir. Örneğin, yaş ve eğitim arasında bir ilişki yoksa, yaş gruplarının eğitim düzeyleri arasında bir fark olmadığı söylenebilir.
Çapraz tabloların avantajlarından biri, verileri görsel olarak sunmalarıdır. Böylece verileri daha kolay anlayabilir ve sunabilirsiniz. Ancak çapraz tabloların dezavantajları da vardır. Örneğin, çok fazla değişken veya değer içeren çapraz tablolar karmaşık ve okunması zor olabilir. Ayrıca çapraz tablolar sadece kategorik değişkenler için uygundur; sürekli değişkenler için uygun değildir.